Donderdagavond, koud en guur weer, maar toch richting Clarabridge in Gent gereden voor een VLCM avondje ‘”Legal”. Legal in de zin van auteursrechten, fotorechten en privacy rechten. Een serieuze boterham, maar vlotjes gebracht door 3 specialisten ter zake. Alles hier neerpennen wat er gezegd is zou wat veel zijn, maar toch even een samenvatting van de belangrijkste zaken.
Deel 1: Auteursrechten
Advocaat Hannes Abraham van NautaDutilh kwam in klare taal uitleg geven over auteursrechten. Zeker zinvol voor jonge mensen die soms geen zicht meer hebben op wat nu wél en wat nu niet mag op sociale media.
Het auteursrecht wordt gespecifieerd in artikel XI.165 (Wetboek Economisch Recht) dat bepaalt dat auteursrecht geldt op onder meer letterkunde, beeldende kunst en audiovisuele werken. Letterkunde is vrij duidelijk, kunst is soms wat lastiger. Wat is immers kunst? Belangrijkste wat je dan in overweging moet nemen is dat het moet gaan om iets origineel en concreet. Op een geniaal idee kan je dus geen auteursrecht claimen.
Een auteursrecht ligt in eerste instantie ook altijd bij een natuurlijke persoon. Dit kan enkel bij een bedrijf liggen als er sprake is van een ondertekende overdracht. Voor werknemers zal dit vaak in het arbeidscontract opgenomen zijn.
Wat betreft foto’s (al kwam dit ook uitgebreid aan bod met volgende spreker) is de wet duidelijk, het recht ligt bij de fotograaf. Vaak zie je het © symbooltje staan, maar dit heeft geen enkele juridische waarde. Beter is © <naam fotograaf> te zetten, niet voor het juridische aspect, dan wel om duidelijk aan te geven wie auteursrechtelijke fotograaf is. (al is dit nog geen bewijs).
In geval van tekst is er uiteraard het citaatrecht. Hier dien je gewoon je boerenverstand te gebruiken. Een tekst voor 90% kopiëren is niet meer citeren.
Video’s? Ja, embedden kan, maar dan wel op voorwaarde dat de embed functie aangeboden wordt (denk Youtube).
Soms denk je wel eens “ja, maar diene foto staat toch gewoon op Twitter?”. Van geen belang, rechten blijven bij fotograaf. Al heeft Twitter zelf wel recht op gebruik van de foto (tip: voorwaarden van de desbetreffende netwerken lezen; Twitter, Facebook, …) . Dus nee, een krant mag niet zomaar een foto van een sociaal netwerk plukken.
Het merkenrecht
Hier moet je opletten dat je niet aan de slag gaat met bv beeldmerken. Je kan hiermee alleen gaan parodiëren bij niet-commercieel gebruik. Je zal rekening moeten houden met de grijze zone tussen rechten en vrije meningsuiting.
Tip van Hannes: bij twijfel, kies dan voor veiligheid. Neem geen risico.
Deel 2: Beeldrecht
Spreker van dienst is Monica Monté, reeds geruime tijd een gevestigde waarde als fotografe. Dus als het gaat over het gebruik van fotografisch materiaal is zijn echt wel de aangewezen persoon.
Om gelijk de toon te zetten: het auteursrecht van de fotograaf primeert op het portretrecht van de persoon op de foto. Dat maakte ze duidelijk met de case van Bruno Mars die een foto van zichzelf niet op zijn eigen Instagram kanaal mocht plaatsen. Het mag dan wel een foto van hem zijn, de foto was gemaakt door iemand anders. En die fotograaf had het recht. Zonder toestemming kan hij met die foto niets doen. Hetzelfde overkwam gitarist Brian May die redelijk “pissed off” was toen zijn Instagram kanaal offline gehaald werd omwille van een foto dat hij erop had geplaatst, een foto van zichzelf, maar die was genomen door een concertfotografe. Geen toestemming gevraagd, dan mag je er niks mee. Al sta je zelf op de foto en ook al ben je Brain May.
Mocht Monica die foto dan wel gebruiken in haar presentatie? Jawel, omdat deze presentatie werd gebruikt voor educatieve doeleinden. Dat mag dan weer wel.
Wat dan met nieuwskanalen? Die zijn niet educatief, wél informatief. Dus die mogen ook niet zomaar ongevraagd fotomateriaal van anderen gebruiken zonder toestemming en/of vergoeding.
Portretrecht? Wanneer een mediabedrijf verslag uitbrengt van een evenement en daarvan foto’s neemt en publiceert, vormt het enkel een probleem als ze specifiek op een persoon zouden inzoomen. Dan is terug toestemming nodig. In Nederland is dit veel enger, daar moeten op zulke foto’s minimum 20 personen staan (!).
Het portretrecht vervalt dan weer bij publieke personen. En dat hoeven geen acteurs of zo te zijn. Wanneer je professioneel vaak openbaar gaat spreken, mag men reeds een foto van jou publiceren zonder je toestemming. Uitzonderingen zijn diegene waar het bij wet vastligt; zo mag je geen foto’s publiceren van onder meer Koning Filip of ex-president Obama.
Wat als je foto’s nodig hebt?
Dan zijn er een aantal oplossingen zoals Google Images of Flickr. Let wel, je dient bij je zoektocht te gaan filteren op ‘Labeled for reuse’ (vind je onder Tools).
Bij Flickr ga je voor The Commons, te vinden onder menu item ‘Explore’. Misschien neemt het wat tijd, maar met de juiste zoektermen kan je wel goed materiaal vinden. Daarnaast heb je ook nog sites als Pexels, Pixabay, Unsplash. Kleiner en minder gekend, maar daarom niet minder interessant is Kaboompics. Neem zeker altijd de voorwaarden door. Ken ook alle CC (creative commons) voorwaarden.
En dan kan je uiteraard foto’s kopen. Al komen stockphotos niet altijd even geloofwaardig over. Gekende zijn Shutterstock, Corbis, Getty, … Ook hier steeds de voorwaarden doornemen.
Belangrijkste tip van Monica: Respect voor het werk van de fotograaf, zo voorkom je een factuur van SOFAM in je brievenbus.
Deel 3: GDPR
Jan-Willem Lust van de Juristen kwam als laatste aan bod om de aanwezigen wat wijzer te maken omtrent GDPR. Op deze blog kwam dit ook al eerder aan bod, dus zeker een keertje doornemen: http://vlcm.be/2017/04/welke-impact-heeft-de-gdpr-op-social-media-marketing-dit-moet-je-weten
Het belangrijkste dat we konden meenemen van Jan-Willem is dat heel het GDPR verhaal draait om volgende 3 thema’s:
- Toestemming vragen (consent)
- Informeren (wat doe je met de data)
- Beveiligen (alles doen wat in je mogelijkheid ligt om data te beschermen)
En nee, een DPO (Digital Protection Officer) is niet voor iedereen nodig. Alles hangt af van het type en hoeveelheid van data dat je verwerkt. Niet de omvang van het bedrijf zelf.
Ook bleek duidelijk dat er nog heel veel voor discussie en interpretatie vatbaar is. Meldingsplicht van een datalek binnen de 72 uur? Meestal weet je dat pas maanden later. En wat bij verlies van bijvoorbeeld een USB stick met klantendata? Moeten we dan alle klanten op de hoogte brengen?
Ook de hoge boetes waarmee gezwaaid wordt hoeven ons nog niet onmiddellijk te doen paniekeren. Dit is eerder een stok om bedrijven bewust te maken.
GDPR is niet zo een drama als sommige doen uitschijnen. Voor vele bedrijven trouwens een opportuniteit om data en processen te herbekijken.
Tip van Jan-Willem: Ga met data om zoals je zelf wenst hoe een bedrijf met jouw gegevens omgaat. Werk samen met betrouwbare bedrijven. Beveilig alle data. Dan kom je al een heel eind.
Als afsluiter: dikke merci aan Clarabridge (Social CX) voor de gastvrijheid. Pico bello in orde!